مثبت‌نگری
مثبت نگری، بر این منطق استوار است که توجه فرد مصیبت‌دیده را از مشکلات و سختی‌ها به سمت خوبی‌ها و زیبایی‌ها معطوف سازد. در حقیقت، مثبت‌نگری روشی است برای بازگرداندن توجه از ناخوشایندها به خوشایندها. در این روش، اموری که می‌توانند فرح‌بخش و نشاط‌آور باشند، وارد فضای روانی شخص مصیبت‌دیده می‌شوند و بدین سان، از شدت درد و رنج وی کاسته می‌شود.
مثبت‌نگری، خیال‌پردازی یا واقع‌گرایی؟!
مراد از مثبت‌نگری، تخیّل مثبت نیست. تخیّل مثبت، چون پشتوانۀ واقعی ندارد، همانند یک فریب شکننده و کم‌تأثیر است. مثبت‌نگری دین، مبتنی بر کشف واقعیت‌های خوشایند است. دین نمی‌خواهد شما را به قصّه‌ها، زندگی‌‌ها و شادی‌های خیالی سوق دهد و شما را با وعده‌های توخالی بفریبد؛ دین، بر آن است تا به شما کمک کند زیبایی‌های موجود در زندگی‌تان را کشف کنید و در کنار همۀ مشکلات، آنها را نیز به حساب آورید.
این، آن چیزی است که می‌توان آن را «مثبت‌نگری واقع‌گرا» نامید.
نکات مثبت زندگی‌تان را کشف کنید
اگر زندگی را یکسره، تلخی و سختی ببینیم، آزاردهنده و غیر قابل تحمل خواهد شد. هنگام ورود یک مصیبت، ناخوشایندی آن به گذشته، آینده و تمام زوایای حال، «تعمیم» داده می‌شود. در برخی موارد نیز ممکن است بر ناخوشایندی حال «تمرکز» شود و به هیچ چیز دیگری توجه نگردد. با این تعمیم یا تمرکز، هیچ نقطۀ مثبتی برای انسان باقی نمی‌ماند که به آن، دل خوش کند، امیدوار بماند و مشکلات خود را پشت سر بگذارد.
اما اگر همراه ناملایمات، خوشایندی‌هایی نیز وجود داشته باشند، موقعیت تنش‌زا «تعدیل» می‌شود.
آنچه به نقاط مثبت زندگی، خاصیت آرامش‌بخشی می‌دهد، «درک» و توجه به آنها است. در شرایط سخت، نقاط مثبت زیادی وجود دارند که با توجه به آنها می‌توان به تعدیل تنیدگی و تخلیۀ فشار روانی پرداخت؛ مهم این است که این نقاط مثبت، شناسایی شده، مورد توجه قرار گیرند.
با کمال شهامت بپذیرید که دچار مشکل شده‌اید؛ اما بدانید که در زندگی شما نقاط مثبت بسیاری وجود دارد که می‌توانید با تکیه بر آنها، از سدّ مشکلات بگذرید.
بنابراین، برای رسیدن به آرامش و حفظ تعادل روانی، باید به شناسایی و کشف نقاط مثبت زندگی‌تان بپردازید. این کار، نیازمند «مهارت» است. تاکنون فقط به نقاط منفی، توجه می‌کردید؛ امّا از هم‌اکنون تصمیم بگیرید که به نقاط مثبت هم توجه کنید. همین تصمیم، احساس خوشایندی در شما به وجود می‌آورد و از بار سنگین فشار روانی می‌کاهد.
شاید در آغاز راه، پیدا کردن نقاط مثبت، مشکل باشد، ولی با کمی تمرین و کسب مهارت، به موفقیت‌های بزرگی دست خواهید یافت.
چگونه می‌توانید نقاط مثبت زندگی‌تان را جستجو کنید :
1. تجربه‌های مثبت پیشین را به یاد آورید
در یک اردوی تابستانی، عده‌ای از دانش‌آموزان، شرکت داشتند. در یکی از روزها تأخیر اتوبوس، دانش‌آموزان را بی‌تاب ساخت. در این جمع، تنها یک نفر، آرام نشسته بود و در اعتراض و جنجال دیگر دانش‌آموزان، شرکت نمی‌کرد. وقتی از او پرسیدند: تو چرا اعتراض نمی‌کنی؟ گفت: «تا امروز، همۀ برنامه‌ها مرتّب بوده است. انصاف نیست که به خاطر یک تأخیر، اعتراض کنیم». این، نشان می‌دهد که اگر ناملایمات را در کنار خوشایندهای دیگر ببینیم، کوچک و تحمل‌پذیر خواهند بود.
خوشایند گذشته یکی از منابع تقویت شما در برابر مشکلات است. اگر ناخوشایندی، در کنار خوشایندهای گذشته قرار گیرد، از عظمت پوشالی آن کاسته می‌شود. دیدن ناملایمات اندک، از کسی که خوبی‌های فراوان از او دیده‌ایم، آزاردهنده و بی‌تاب‌کننده نیست.
پس همه چیز را تیره و تار نبینید. به واقعیت‌ها توجه کنید، خواهید دید که در کنار آن همه نعمت، رسیدن این محنت، غیر قابل تحمل و آزاردهنده نیست.
2. به خوشایندی آینده فکر کنید
هرچند هم‌اکنون در سختی به سر می‌برید، اما آیندۀ شما، روشن و امیدوارکننده است. توجه به آیندۀ روشن و خوشایند، از عوامل مهم در کاهش تنیدگی یا فشار روانی انسان‌ها است. توجه به آیندۀ روشن، امید و توان مقاومت شما را افزایش می‌دهد و نشاط و شادابی را به ارمغان می‌آورد. امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند:
«ناامید نباش که ناامیدی کفر است. شاید خداوند، تو را به زودی بی‌نیاز کند.»
3. نعمت‌های حال را دریابید
هرچند مصیبت، در زمان حال وارد شده و وجود دارد، اما بدانید که ناخوشایندی، همۀ جنبه‌های حال را در بر نمی‌گیرد. حادثه، در یک یا چند بُعد اتفاق می‌افتد؛ ولی دیگر ابعاد زمان حال، از آن تهی است. ما نه تنها ناخوشایندی را به گذشته و آینده تعمیم می‌دهیم و خوشایند گذشته و آینده را به حساب نمی‌آوریم، بلکه در زمان حال نیز ناخوشایندی یک بعد را به همه ابعادِ حال، تعمیم می‌دهیم و یا اصلاً بُعد دیگری را به حساب نمی‌آوریم؛ گویا جز این حالت، حالت دیگری وجود ندارد! بدیهی است چنین وضعیتی موجب افزایش فشار روانی می‌گردد. این، در حالی است که ناخوشایندی، فقط مربوط به برخی از ابعاد زمان حال است.
در کنار نکات منفیِ حال، نکات مثبت دیگری هم وجود دارد که چه بسا بیشتر از منفی‌ها باشد؛ چرا به آنها نیندیشیم؟ این مهارت، دایرۀ ناخوشایندی را کاهش داده، بر سطح رضایت از زندگی می‌افزاید.
قرار گرفتن مشکلات در کنار نکات مثبت، دو پیامد دارد: یکی این که اندازۀ مشکلات را کوچک می‌کند و دیگری این که توجه به نقاط مثبت، موجب تلطیف فضای روانی می‌گردد. پس به نقاط مثبت زندگی‌تان بیندیشید تا مشکلات شما تحمّل‌پذیر گردد و راحت‌تر زندگی کنید
