آنچه قبل از تولد فرزند باید انجام دهیم
فرزند اول را از باردار شدن مادر مطلع کنیم
حق مسلم هر کودک است که قبل از تولد فرزند جدید، از ورود او آگاه شود. اطلاع یافتن فرزند از موضوع بارداری مادر، او را برای تحمل بهتر مسأله یاری میکند. البته آگاهی کودک از این موضوع بستگی به سن و میزان درک و فهم او دارد. کودکان خردسال اطلاع دقیقی از گذشت زمان ندارند. برای آنها آینده مبهم است. بنابراین اگر موضوع را خیلی زود به کودک اطلاع دهیم، ممکن است با گذشت هفتهها و ماهها آن را فراموش کند، از موضوع خسته شود و آن را نادیده بگیرد
بنابراین بهتر است موضوع را تا یک ماه مانده به زایمان مسکوت نگاه داریم. اما کودکان بزرگتر، سریعتر متوجه تغییرات جسمانی مادر میشوند و معمولاً سؤالاتی را در این زمینه مطرح میکنند که پاسخ به آنها بهترین راه برای افشای این خبر است. باید سعی کنیم پاسخهایی که به کودک میدهیم ساده، مختصر، بدون ابهام و در عین حال صادقانه باشند. توجه داشته باشیم که به یکباره نباید برای کودک زیاد در این مورد صحبت کنیم، چرا که این مسأله برای او خبر مهمی است و برای هضم این موضوع به زمان نیاز دارد.
کودک را برای ورود نوزاد جدید آماده کنیم
آدلر بنیانگذار مکتب روانشناسی فردی معتقد است که اگر والدین به این مسأله توجه نداشته باشند، موقعیت فرزند اول را دستخوش مشکلاتی میکنند؛ اما اگر آنها فرزند اول را برای آمدن کودک دیگر آماده کرده باشند و همکاری و مشارکت را به او آموخته باشند، او نه تنها رنجی نخواهد برد و احساس بیعدالتی نخواهد کرد بلکه برعکس از کودک بعدی حمایت نیز خواهد کرد.
· با کودک اول در مورد اهمیت وجود خواهر یا برادر صحبت کنیم |
کتابهایی را برای کودک بخوانیم که با به دنیا آمدن بچههای کوچک و اضافه شدن آنها به جمع خانواده مرتبط هستند. همچنین در مورد خدماتی که خواهر یا برادر میتواند برای فرزند اول انجام دهد با او صحبت کنیم تا تولد فرزند بعدی خانواده در نظر کودک اول مثبت ارزیابی شود.
برای مثال به او بگوییم:
· «فرزندم تو الان همبازی نداری. بچهی بعدی میتواند همبازی تو باشد. بازیهای دونفره لذتبخشتر است.»
· «دیدهام که خیلی وقتها حوصلهات از تنهایی سر میرود. آمدن بچهی دیگر تو را از تنهایی درمیآورد. به خصوص وقتی من بیرون از خانه کارم دارم و تو را هم نمیتوانم با خودم ببرم، بچهی بعدی همبازی تو میشود و تو دیگر تنها نیستی.»
· «هیچ میدانی بچهای که به دنیا میآید در آینده چقدر به تو کمک میکند؟ مثلاً وقتی تاب سوار میشوی تو را هل میدهد تا تاب بخوری و با تو توپبازی میکند.»
· «راستی داستانهای قشنگی را که یاد گرفتهای برای چه کسی میخواهی بگویی؟ او دوست دارد آن داستانها را از تو بشنود.»
· به فرزند اول هدیه بدهیم
این امر نیز موجب افزایش علاقهی او به فرزند بعدی میشود. باید به فرزند اول بگوییم آن هدیه را از طرف خواهر یا برادری که بعداً به دنیا خواهد آمد، به او میدهیم.
البته این هدیه باید واقعاً مورد قبول و علاقهی فرزند اول بوده و بارها آن را آرزو کرده باشد.
· احساس اعتماد به نفس را در کودک افزایش دهیم
اگر کودک با آگاهی از ارزشهای خود اعتماد به نفس داشته باشد، از زندگی لذت میبرد.
باید با ابراز عشق و علاقهی خود به کودک و با ارزش نهادن به وی، در او اعتماد به نفس و رضایت خاطر به وجود آوریم.
خودشناسی و اعتماد به نفس مانع از آن میشود که کودک، خود را با نوزاد مقایسه کند و او را رقیب خود به حساب آورد. کودک با شناختن ارزشهای خود، نه تنها از رسیدگی و توجه والدین به نوزاد احساس بدی پیدا نمیکند بلکه خود نیز سعی میکند از او مراقبت کند.
· تغییرات را به تدریج ایجاد کنیم
توجه داشته باشیم که از ایجاد تغییرات اساسی در بدو ورود نوزاد جدید خودداری کنیم و پیش از ورود نوزاد تغییرات لازم را انجام دهیم؛ زیرا این کار فرصت سازگار شدن کودک را با شرایط جدید ایجاد میکند. اگر میخواهیم تخت یا اتاق جدیدی را برای ورود فرزند دوم تهیه کنیم، این تغییرات را دستکم چهار تا شش هفته قبل از به دنیا آمدنش صورت دهیم. اتاق خواب فرزند اول را جدا کنیم و به جای تختخواب بچهگانه از تختخواب بزرگ استفاده کنیم. به کودک نگوییم علت تغییرات، ورود نوزاد جدید است بلکه به او بگوییم:
«تو بزرگتر شدهای و باید مانند دختر و پسر بزرگ در اتاق خواب مخصوص خود بخوابی.»
· فرزند اول را تشویق کنیم که رابطهی ملایم و خوبی با کودک جدید برقرار کند |
به او مفهوم ملایمت در نوازش طفل شیرخوار را یاد بدهیم و قبل از به دنیا آمدن فرزند دوم، این کار را با او تمرین کنیم. با تدبیر و مهارت او را تشویق کنیم که کاردانی، فداکاری و محبت خود را به سود نوزاد به کار ببرد. به او یاد بدهیم چگونه نوزاد را در آغوش گیرد، به آرامی با او بازی کند، او را سرگرم سازد و بسیار مراقب باشد؛ زیرا نوزاد آسیبپذیر است. البته توجه کنیم آن قدر از مضرات آسیب دیدن و مشکلاتی که ممکن است برای نوزاد پیش بیاید، صحبت نکنیم تا اضطراب شدید در کودک ایجاد شود. به این ترتیب قبل از آن که خواهر یا برادر بزرگِ یک بچه شود، مفهوم برقراری یک ارتباط ملایم را میفهمد.
· پیش از رفتن مادر به بیمارستان، کودک را آماده کنیم
به کودک بگوییم نوزاد چه وقت به دنیا خواهد آمد و مادر چه زمانی خانه را ترک خواهد کرد. بهتر است از قبل با کودک حرف بزنیم و او را آماده کنیم تا رفتن مادر به بیمارستان برایش غیرمنتظره نباشد. هنگام ترک منزل اگر کودک خواب است او را ببوسد و با او خداحافظی کند.